Borneo: Sarawak, Brunei & Sabah

Jullie hebben er weer even op moeten wachten maar hieronder dan het verslag van onze tijd op Borneo. Het is weer een aardig boekwerk geworden...

07/07 – Kuching, Borneo

Vanaf het vliegveld pakken we de taxi naar het centrum van Kuching. Waar we geen rekening mee hebben gehouden (omdat we het ook niet wisten ) is dat er de komende drie dagen een cultureel muziek festival iets buiten de stad is. Weer is het dus lastig om een betaalbare slaapplaats te vinden.

Niet zo lastig als in Singapore gelukkig want na een paar keer proberen komen we uit bij een guesthouse dat vorige week is opengegaan. Niet alles doet het nog maar het is in ieder geval schoon!

De rest van de middag kijken we rond om te zien waar we nou weer terecht zijn gekomen. In de stad is weinig te zien. Er staat een raar gebouw aan de overkant van de rivier, maar buiten wat tempels en moskeeën is dat het wel. De avond gebruiken we dan ook om in grote lijnen de rest van onze trip door Borneo te plannen.

08/07 – Kuching

Na lang twijfelen besluiten we om drie dagen en twee nachten op tour te gaan naar een Longhouse van de Iban, de voormalige koppensnellers van Borneo. Dat eerst maar eens regelen dan…

De eigenaar van het bureau doet ons ook een erg aantrekkelijke aanbieding voor een dagtrip naar Bako National Park. Dit wilden we eigenlijk op eigen houtje gaan doen, maar dit aanbod kunnen we niet weigeren. En dat doen we dus ook niet… Overmorgen gaan we naar Bako NP en de dag erop naar de Iban.

Alles voor de komende dagen is geregeld dus de rest van de dag wandelen we een beetje rond.

09/07 – Kuching – Semenggoh Wildlife Sanctuary

Vandaag gaan we langs bij de Orang-Oetans! We pakken vroeg in de middag de bus naar het Semenggoh Wildlife Sanctuary zodat we op tijd zijn voor de voedertijd. Het is niet zeker dat we ze gaan zien, want het blijven wilde beesten en soms komt er niemand opdagen voor een extra snack.

In het reservaat leven in totaal 26 van deze oranje mensapen dus we hebben goede hoop dat er ten minste eentje trek heeft.

We hebben geluk! Nog voordat er gevoerd gaat worden komt er al een jonge Orang-Oetan via de boomtoppen langs. Wat een lenige beesten! De parkwachter legt snel wat bananen klaar en lokt hem zo uit de boom. Hij pakt wat banaantjes en klimt weer de boom in. Hij hangt rustig aan één hand aan een tak terwijl ze in z’n mond verdwijnen. Als hij genoeg heeft gehad verdwijnt hij weer het bos in.

Dan is het echt voedertijd. We worden langs een bospaadje naar een open plek gebracht. Hier is een platform gemaakt waar het eten op ligt. We zien in de verte al een oranje haarbal in de boomtoppen zitten te wachten. Die heeft vast trek! Even later horen we gekraak van achter ons. Er komen nog twee Orang-Oetangs door de bomen naar het platform. Geweldig om te zien! Dan komt er van de andere kant nog een laatste aan voor een hapje. Indrukwekkend! Na het eten kijken we nog een tijdje toe hoe drie van de grote mensapen met elkaar aan het spelen zijn.  Het zijn net mensen ;)

Dan moeten we er helaas alweer vandoor want de laatste bus gaat om vier uur al weer terug.

We gaan vanavond aan de overkant van de rivier eten met Teresa (Canada) en Aaron (UK) die we in de bus op de heenweg hebben ontmoet. Lekker eten en een gezellige avond zo :)

10/07 Kuching – Bako National Park

We staan te wachten op de gids die ons naar Bako NP brengt maar hij is te laat. Dan beginnen we toch te twijfelen… Hadden we nou hier afgesproken of toch bij het kantoor? Ik besluit even snel naar het kantoortje te lopen om te kijken terwijl Sabrina bij het guesthouse wacht. Niemand… Als ik weer terug ben is Sabrina ook verdwenen. Huh? Gelukkig komt ze al snel aanrijden met de gids en twee Franse toeristen.

Bako NP is alleen te bereiken met de boot. De 45 minuten durende bootreis voert ons langs de schitterende kust van Borneo. Bij een mangroven baai stappen we uit en lopen naar het hoofdkwartier van het park. Eerst even inschrijven…

Dan is het eindelijk tijd om het park te verkennen. We maken vandaag twee wandeltrips door het park. Onze gids weet veel te vertellen over het park en de dieren en hij ziet ze ook ver voordat wij ze zien. Daar hebben we weer echt mazzel mee gehad. We hebben nog nooit op één dag zoveel dieren gezien! Langstaart makaken, silverleaf apen, slangen, hagedissen, een lederschildpad, een wild zwijn en zelfs een vliegende Lemuur.  Dat is een soort kruising tussen een aap en een eekhoorn. Het zijn nachtdieren dus normaal zie je die niet! De enige soort die we niet zien is nou juist degene waar we eigenlijk voor komen, de Neusaap (Probiscus). Maar dan bewaren we die gewoon voor een andere keer…

Terug in het guesthouse proberen we via internet een vlucht te boeken van Kuching naar Miri. Helaas heeft de ABN besloten mijn creditkaart te blokkeren. Ze hebben een tijdje geleden Fortis overgenomen en willen nu mijn Fortis creditkaart vervangen door een ABN kaart. Die zou zijn opgestuurd naar huis, maar daar zijn we nu niet he! We kijken later wel hoe we dit probleem gaan oplossen. Eerst slapen!

11/07 Kuching – Battang Ai, Iban Longhouse

Vandaag gaat het gebeuren! We gaan naar de Headhunters :)

De gids ( Buoang ) komt ons ophalen voor de lange rit naar het Battang Ai gebied. Na een rit van zeker 6 uur komen we aan bij een stuwmeer. Hier worden we door de Iban opgehaald en varen in drie kwartier in een longtailboot naar het longhouse.

Een longhouse is, de naam verklapt het al, een erg lang huis op palen. Iedere familie heeft een eigen “appartementje” onder hetzelfde dak. De veranda is gezamenlijk bezit. In “ons” longhouse wonen 37 families. De chief heeft het middelste appartement.

Normaal gesproken zouden we welkom worden geheten door de chief zelf, maar die is naar Miri voor de begrafenis van zijn schoondochter. We zien hem vanavond pas.

De rest van de middag bekijken we het longhouse en de omgeving. Het is ontzettend lastig om contact te maken met de stamleden. Degene die Engels spreken zijn allemaal naar de stad voor werk of school. Gewoonlijk komen we met handen en voeten werk een heel eind, maar op de een of andere manier lukt dat bij deze mensen niet. Dat is wel jammer.

We eten ’s avonds bij de chief thuis. Hij is inmiddels teruggekomen uit Miri en verwelkomt ons in zijn longhouse. Daarna trekt hij zich terug met de familie. We voelen ons niet echt op ons gemak als wij lekker zitten te eten terwijl in de kamer naast ons vrouwen hard zitten te huilen. Onze timing is verre van perfect…

Voor vanavond staat er een zgn. warriorsdance op het programma, het traditionele verwelkomen van de gasten. Wij geven aan dat we er alle begrip voor hebben als ze dat overslaan. Niemand heeft toch zin om een dansje te doen als je aan het rouwen bent... Maar traditie is traditie dus er zal gedanst worden. Zonder enthousiasme  doen de twee mannen en twee vrouwen hun dans… Heel begrijpelijk. Dan moeten wij natuurlijk ook een rondje mee doen. Hoort er ook bij. We zijn blij als het voorbij is.

Daarna worden de cadeaus die we hebben meegenomen ( koffie en chips op aanraden van de gids ) eerlijk verdeelt over de 37 families. Ieder gaat met zijn eigen deel weer naar huis en dan is de avond voorbij.

Op de veranda worden matrassen onder een klamboe gelegd. Daar slapen wij. Of proberen te slapen dan… De chief heeft een enorme klok voor de deur hangen die ieder uur keihard een vreselijk melodietje afspeelt… Zucht… Dat is dan de zgn. vooruitgang… 

12/07 Battang Ai – Iban Longhouse

De hanen maken ons al erg vroeg wakker. Wat een kabaal! Iedereen is hier vroeg wakker en gaat ook vroeg weer naar bed. De generator gaat rond 10 uur uit en dan is er geen elektriciteit meer…

We gaan met Buoang en een Iban-gids een trekking door het bos maken. Na een tijdje komen we uit bij een heuveltje naast de rivier. Hier zijn wat zitjes en een keukentje gemaakt. Als er geen werk te doen is komen de Iban hier chillen. Dat gaan wij dus ook doen! Na de lunch van junglegroenten en fruit proberen we in de rivier wat lekkers te vangen voor het avondeten. Dat lukt erg goed! Na een tijdje vissen hebben we in totaal vijf dikke Talapia’s gevangen. Sabrina één en ik ook één! Die gaan meteen de BBQ op! Op de een of andere manier smaakt vis toch veel lekkerder als je hem ook zelf uit het water hebt getrokken :)

Na het avondeten gaan we met de boot weer terug naar het longhouse, waar we de rest van de avond doorbrengen op de veranda. De kleinkinderen van de chief zijn wel nieuwsgierig dus hebben we toch nog wat contact :)

13/07 Battang Ai – Kuching

We ontbijten weer met de chief en zijn familie en stappen dan weer de boot in voor de lange terugreis.

Deze ervaring was uiteindelijk niet helemaal wat we er van verwacht hadden (ook door de omstandigheden natuurlijk) maar toch zijn we erg blij dat we het gedaan hebben. Het was erg interessant om te zien hoe zo’n kleine gemeenschap ver weg van de “beschaafde” wereld zich toch uitstekend weet te redden.

Eenmaal terug zet Buoang ons af bij een kantoortje van Air Asia. Dan maar de vlucht op de ouderwetse manier boeken. Met keiharde cash! Alleen blijkt de prijs aan de balie veel hoger te zijn dan die op internet. Daar doen wij niet aan mee. Het alternatief is een busrit van 15 uur… Klinkt goed!

14/07 Kuching - Miri

Na nog een dagje in Kuching rondgehangen te hebben pakken we na de middag de bus naar de bus. Vanaf het “long distance” busstation net buiten de stad vertrekken verschillende maatschappijtjes dus we hebben keus genoeg. We pakken die van half zes en bereiden ons mentaal voor op een lange zit.

Na een paar uur rijden horen we ineens twee luide klappen. Een of andere idioot blijkt twee stenen tegen de ramen gegooid te hebben. Even verderop stopt de bus bij een politiebureau en gaat de chauffeur het papierwerk meteen maar regelen. In totaal staan we een uur stil langs de weg.

Rond middernacht stopt de bus bij een restaurantje voor een laatste snack. Even later komt er een andere bus van dezelfde maatschappij aanrijden. Ook met twee ingegooide zijruiten. Vast een vete tussen busmaatschappijen of een heel erg ontevreden klant? We zullen het nooit weten…

15/07 – Miri

Rond 10 uur in de ochtend komen we aan in Miri en boeken meteen een kamer. Slapen in de bus is niet mijn sterkste punt. Eerst even bijslapen dus. We worden pas rond 4 uur weer wakker en gaan dan het stadje bekijken. Niet veel aan hier, dat is al meteen duidelijk, maar we zijn hier ook niet voor het stadje. We zijn hier voor het vliegveld. Vanaf hier gaan namelijk dagelijks twee vluchten naar Mulu National Park. Daar gaan we morgen heen (hopen we!)

Probleem is alleen dat we nog geen vlucht hebben geboekt, het park over land niet bereikbaar is en dat we eerder al per email van de parkwachters hebben begrepen dat alle accommodatie op het park vol zit. We nemen de gok dat er in de buurt van het park wel een slaapplek te vinden is. En dat we mee mogen vliegen natuurlijk. Zorgen voor later…

16/07 – Miri – Mulu National Park

Op goed geluk gaan we vroeg in de ochtend richting vliegveld. Helaas is de ochtendvlucht al volgeboekt maar om twee uur vanmiddag zijn er nog wat plaatsen beschikbaar. Bingo! De retour vlucht boeken we wel maar meteen erbij voor overmorgen. Inmiddels zijn we expert geworden in het tijd doden op een vliegveld dus de uren vliegen voorbij ;)

Na een vlucht van een half uur landen we in Mulu. Het is maar een erg klein vliegveldje met een kort landingsbaantje dus ons propellervliegtuig moet vol in de ankers. Zodra we in het aankomsthalletje staan breekt het noodweer los. Later horen we dat als het 15 minuten eerder was gaan regenen het toestel niet veilig had kunnen landen. Dan hadden we weer terug in Miri gezeten.

Het laatste probleem, de accommodatie, lost zichzelf ook op. Nog terwijl we op de bagage staan te wachten spreken we een vrouw die ons een slaapplaats aanbied voor weinig. Ze heeft in een soort schuur op haar erf kamertjes gemaakt die ze verhuurt. Weer bingo!

Het blijkt een behoorlijke bouwval te zijn, met wc’s op de gang met een doortrekemmer en een waterton om je bij te wassen. Er is stroom van 6 uur ’s avonds totdat de gastvrouw naar bed gaat en de generator uitzet. Maar dat maakt allemaal niks uit want we hebben een bed! Sterker nog… we krijgen een kamer met vijf bedden voor onszelf. En dat allemaal in een schitterende groene omgeving op nog geen drie minuten lopen van de ingang van het park. Wat wil je nog meer! :)

Door de regen lopen we naar het hoofdkwartier op het park. We willen morgen vier grotten bezoeken en daar hebben we een gids voor nodig. Niemand mag meer op eigen houtje de grotten in. Eerst maar eens de toertjes voor morgen boeken dus. Voor vanavond wilden we ook nog een nachtwandeling doen, maar die is al volgeboekt. Maar niemand houd ons tegen als we er zelf op uit gaan om wat door het park te lopen. Verdwalen kan hier toch niet want de paden zijn prima aangegeven. Geweldige ervaring om zo in de schemering door het regenwoud te lopen (terwijl het regent in het woud)

17/07 Mulu – Grotten

Om 9 uur vertrekt onze groep (mannetje of 11) naar de eerste grot. We moeten een stuk met een longtail boot en onderweg stoppen we nog bij een klein dorpje. Ook hier ontbreken de kraampjes met souvenirs niet. Gelukkig gaan we snel weer verder naar de 1^e grot.

Deze grot heet Cave of the Winds. Drie keer raden waarom… Juist! Omdat de wind er doorheen waait! De wind is vandaag gaan liggen dus erg veel voelen we er niet van maar verder is het een prima grot. Niks mis mee…

Het is dan nog een klein stukje lopen naar de 2^e grot van vandaag, de Clearwater Cave. Er is geen prijs te verdienen als je kunt raden waarom deze zo heet. Vanwege het heldere water dat er doorheen stroomt natuurlijk! Alleen is het water door alle regen bruin geworden. Niet echt helder dus maar verder is ook dit weer een prima grot.

Na de lunch gaan we op weg naar de Lang Cave (vernoemt naar de ontdekker Mr. Lang, want zo lang is deze grot helemaal niet… ) We zouden een uurtje door het regenwoud moeten wandelen om er te komen, maar onze gids heeft peper in z’n reet. Nog voor we halverwege zijn heeft hij de groep die 15 minuten eerder is vertrokken al weer ingehaald. Wij doen niet mee aan de race en blijven rustig achteraan lopen. Er is zoveel moois te zien onderweg! Mooie grot weer, maar niet echt waar we voor zijn gekomen.

Dan komen we aan bij de laatste grot, de Deer Cave (vanwege herten die er zaten voor ze allemaal afgeschoten en opgegeten werden). Dit is waar we voor naar Mulu zijn gekomen! Met een opening van meer dan 2 KM lang en 174 meter hoog is het de grootste grot op aarde die je als toerist kunt bezoeken. Vooral als je van binnen naar buiten kijkt is het enorm indrukwekkend. Je voelt je zo klein dan! Aan het plafond hangen ongeveer 3 miljoen vleermuizen. De beestjes eten per avond samen voor ongeveer 15.000 kg aan insecten weg. Op de grond liggen in grote hopen de verteerde restjes (Guano) en dat is goed te ruiken.

Na een rondje door echt de mooiste grot waar we tot nu toe zijn geweest gaan we weer naar buiten om te wachten op de zonsondergang. Dit is de tijd dat de vleermuizen de grot verlaten om te gaan jagen. Het heeft de afgelopen dagen geregend en dan vliegen de vleermuizen niet uit. Maar na een regenachtige middag is het nu eindelijk droog, dus hopelijk zien we ze!

En ja hoor! Na een half uurtje wachten komen de eerste kleine groepjes de grot uitvliegen. Ze vormen zwermen die lijken op een grote kronkelende zwarte slang. En dan komt eindelijk de hele massa op gang! Een eindeloze zwarte sliert kronkelt de grot uit en verdwijnt boven de boomtoppen. Er lijkt wel geen einde aan te komen! Wat een spektakel! En het scheelt weer 15 ton insecten vanavond ;)

18/07 Mulu – Miri – Bandar Seri Begawan (Brunei)

De eigenaresse van de slaapschuur zet ons af op het vliegveldje en rond 10 uur landen we weer in Miri. We maken meteen van de gelegenheid gebruik om wat vliegtickets te kopen voor het vervolg van de reis. Dan snel met de taxi naar het busstation om de bus naar Bandar Seri Begawan te pakken waar we in de avond aan komen. BSB is de hoofdstad van het Sultanaat Brunei. Een klein oliestaatje langs de kust van Borneo.

De enige betaalbare kamer die we er kunnen vinden is de duurste die we deze hele reis hebben gehad. En meteen ook de smerigste. Er is in een hoek van de kamer een glazen hokje neergezet met daarin douche en toilet. Te smerig om aan te raken eigenlijk. Het douchewater met een ondefinieerbare prut erin stroomt de kamer in. Overal haren en andere zooi. Ogen dicht en niet meer aan denken dan maar!

19/07 Bandar Seri Begawan

We hebben geluk want de Sultan was vorige week jarig (65!) en dus is er een maand feest in Brunei. De hele stad is behangen met gekleurde lichtjes en er is een grote braderie. En dat is maar goed ook want voor de rest is er echt geen zak te beleven. BSB zelf is een behoorlijk saaie stad vol met lelijke kitscherige lichtroze/babyblauwe/zilveren gebouwen en monumenten. En echt overal hangen enorme foto’s van een moeilijk kijkende geforceerd glimlachende Sultan.

Gefeliciteerd, maar wij zijn hier zo snel mogelijk weg. Morgenochtend om 08:00 om precies te zijn!

20/07 Bandar Seri Begawan – Kota Kinabalu

De bus vertrekt om stipt 08:00 en doet er bijna 8 uur over om Kota Kinabalu te bereiken. Niet omdat het nou zo ver weg is maar omdat we zoveel grenzen over moeten! Bij iedere overgang roept de chauffeur: “Passports!” en dan gaat de hele meute de bus uit om braaf in de rij te staan. In totaal stoppen we 8(!) keer bij de douane en aan het einde van de rit zijn we dus 8 stempels in het paspoort rijker. Dat dan weer wel :)

(Brunei uit – Sarawak in / Sarawak uit – Brunei in / Brunei uit – Sarawak in / Sarawak uit – Sabah in)

Als we in KK de bus uitstappen komen wat taxichauffeurs een babbeltje maken. Het levert in ieder geval een flink glas whisky en een sateetje op. Die hebben we vast binnen :) Kota Kinabalu is wel een leuk stadje aan het water maar er is niet echt een reden om hier lang te blijven dus dat doen we ook niet. Slapen en dan weer verder.

21/07 Kota Kinabalu – Sandakan

Vanuit KK pakken we de bus naar de Oostkust van Borneo, Sandakan. De bus hobbelt alle kanten op over de slechte door de heuvels en dan duren zes uren erg lang kan ik je vertellen! We zien nu al op tegen de terugrit over een paar dagen.

Sandakan blijkt een vreemd stadje te zijn. Er is weinig te zien en er hangt een beetje een rare sfeer die we helemaal niet verwachten op Borneo. Niet echt bedreigend of zo maar verre van relax.  De luiken van de winkels gaan vroeg dicht, mensen zijn niet echt vriendelijk en er loopt veel meer politie en bewaking rond dan elders. Misschien komt het wel door de vele (illegale) Filippino’s die hier wonen. 

22/07 Sandakan

Vandaag gaan we proberen een trip te regelen naar Sukau, waar we op de Kinabatangan rivier een paar wildlife cruises willen gaan doen. Het valt nog niet mee want de communicatie verloopt slecht en de reisbureautjes hier vragen de hoofdprijs dus gaan we zelf maar weer aan de slag. We regelen vervoer en gaan daar zelf wel kijken wat er te regelen is. Dan krijgen we onverwachts nog antwoord op een email die we direct aan een lodge in Sukau gestuurd hebben.

Hun aanbod scheelt de helft met de bureaus hier en ze kunnen ons morgen al ophalen. Deal!

23/07 – 24/07 Sandakan – Sukau

We worden opgehaald door een busje van de lodge. Onderweg stoppen we bij een grot die de rest van de passagiers in ons busje willen zien. Wij blijven buiten want a) duur! en b) kan alleen maar tegenvallen na Mulu! Achteraf bleek dat we er goed aan hebben gedaan om niet te gaan :)

De lodge waar we terecht komen blijkt beter dan verwacht. Hier kunnen we het wel even uithouden!

Vanaf hier maken we een paar zgn. wildlife cruises, dus met een klein bootje de rivier op om dieren te spotten. Onze gids Jody blijkt een grappige vent met uitstekende ogen te zijn. Hoe hij al die beesten ziet zitten is bijna ongelofelijk. Zonder hem waren we er rustig langs de meeste beesten gevaren zonder ze ooit te zien. En dieren zitten hier genoeg!

Bijna meteen na aankomst vertrekken we voor de 1^e middagcruise. Vanavond volgt de nachtcruise en morgenochtend (vroeg!) maken we nog een ochtendcruise en een korte trekking. Daarna volgt weer een middagtrip. De nachtwandeling op de laatste avond gaat niet door ivm de regen, maar in plaats daarvan gaan we er ’s avonds weer met de boot op uit. Ik zal niet iedere trip los beschrijven want dan krijgen we een beetje teveel van hetzelfde ;)

Tijdens de ochtendtrekking zijn de enige dieren die we zien de bloedzuigers. Sabrina heeft er één op haar buik maar na een flinke dosis muggenspray te hebben ontvangen laat die makkelijk los.

De cruises zijn een heel ander verhaal. We zien verschillende krokodillen (grootste ong. 4 meter lang!), mangroveslangen, python, twee soorten makaken, silverleaf apen, probiscus apen (neusapen), palm-civets (katachtige), verschillende soorten hornbills (toekan), ijsvogels en andere vogels, giftige kikkers en pygmee eekhoorns. Tijdens de nachtcruise kunnen we zelfs een tijdje een zeldzame “flatheaded cat” langs de oever volgen. Dit is zo bijzonder dat Jody er bijna een harde plasser van krijgt haha!

25/07 Sukau – Kota Kinabalu 

Na het ontbijt nemen we afscheid van Jody en het katje dat we tijdelijk hebben geadopteerd in Sukau.

We worden afgezet bij een kruispunt waar de bus naar Kota Kinabalu langs komt. De bus komt bijna meteen aanrijden en we gaan weer op weg naar KK. Dezelfde slingerweg lijkt door het rijgedrag van deze chauffeur nog slechter dan op de heenweg! We eten dan onderweg ook bijna niks omdat het er dan zeker in de volgende bocht weer uitkomt. Dit is zeker één van de meest vervelende ritten die we hier in Azië hebben moeten doorstaan.

We (vooral ik) komen dan ook behoorlijk misselijk aan in KK. Het guesthouse waar we eerder zaten zit vol maar een andere slaapplek voor onze laatste nacht op Borneo is snel gevonden.

26/07 Kota Kinabalu – Jakarta

Om 5 uur gaat ons vliegtuig pas dus we kunnen rustig aan doen vanmorgen. De taxi komt ons om half 2 ophalen en dan zit onze tijd in Borneo er al weer bijna op.

Volgende bestemming: Jakarta, Indonesië!

Grtz, Enzo & Sabrina